ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

                                

1.  Παράθεση  

π.χ.  Ξενίας, ο στρατηγός.

·        Παραθέτει στη λέξη που προσδιορίζει μια ευρύτερη ιδιότητα.

·        Μπορεί να αναλυθεί σε αναφορική πρόταση.

π.χ.  Ξενίας, ος στρατηγός ην.

·        Τίθεται κατά κανόνα μετά τη λέξη που προσδιορίζει.

·        Μέρη του λόγου που δέχονται παράθεση:

Ø Ουσιαστικά (βλ. παραπάνω παράδειγμα).

Ø Αντωνυμίες (πιο σπάνια).

π.χ.  Έχομεν ημεις οι Πέρσαι όπλα.

        Τούτους  τους σωτηρας της πατρίδος ετίμων.

Ø Ολόκληρη πρόταση (προεξαγγελτική παράθεση).

π.χ.  Ο Αρμένιος εξεπλάγη, και το μέγιστον, εφοβειτο ότι έμελλε            οφθήσεσθαι.

2.  Επεξήγηση  

π.χ.  Ο κοινός ιατρός θεραπεύσει σε, χρόνος.

·        Τοποθετείται κοντά σε μια λέξη γενική και αόριστη και την αποσαφηνίζει, την επεξηγεί.

·        Στη μετάφρασή της χρησιμοποιείται συχνά το δηλαδή.

π.χ.  Ο κοινός γιατρός θα σε θεραπεύσει, δηλαδή ο χρόνος.

·        Μέρη του λόγου που δέχονται επεξήγηση:

Ø Ουσιαστικά (βλ. παραπάνω παράδειγμα).

Ø Δεικτικές αντωνυμίες.

π.χ.   Περικλης τούτων εγένετο μαθητής, Αναξαγόρου και Δάμωνος.

·        Μέρη του λόγου που μπορούν να λειτουργήσουν ως επεξήγηση:

Ø Ουσιαστικά (βλ. παραπάνω παραδείγματα).

Ø Απαρέμφατα και δευτερεύουσες προτάσεις.

π.χ.  Εις οιωνος άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης.

v Συχνά προσδιορίζουν το ουδέτερο της δεικτικής αντωνυμίας.

π.χ και τουτο εστι τό αδικειν, το πλέον των άλλων ζητειν έχειν.

 Τουτο λέγω, ως ου νομίζεις θεούς.

·        Μερικές φορές η επεξήγηση μπορεί να συνοδεύεται από το ρήμα λέγω:

π.χ.  Τελαμωνι δείξει μητρί τε, Εριβοια λέγω.

3.  Επιθετικός προσδιορισμός

π.χ. ναυτικόν και πεζόν στράτευμα

·        Δίνει στο ουσιαστικό μια μόνιμη και σταθερή ιδιότητα.

·        Συμφωνεί μαζί του στο γένος, τον αριθμό και την πτώση.

·        Ως επιθετικοί προσδιορισμοί μπορούν να λειτουργήσουν:

Ø Επίθετα (βλ. παραπάνω παράδειγμα).

Ø Επιθετικές μετοχές, αντωνυμίες και αριθμητικά: μέρη του λόγου που διαθέτουν τα χαρακτηριστικά του επιθέτου.

π.χ.  τόν νομιζόμενον λόγον ειπειν

        ο εμός πατήρ

        χίλιαι μναι

Ø Λέξεις και φράσεις με άρθρο μπροστά τους.

π.χ.  οι των Αθηναίων πρέσβεις

        οι νυν άρχοντες

        το περι τον Πειραια τειχος

Ø Ουσιατικά που δηλώνουν ηλικία, επάγγελμα, εθνικότητα.

π.χ.  πρεσβύτης ανήρ,      μάντις ανήρ,        Ελληνίς γυνή

4.  Κατηγορηματικός προσδιορισμός

π.χ.  Κατέλαβον τας κώμας ερήμους.

·        Δίνει στο ουσιαστικό μια παροδική, μεταβλητή ιδιότητα.

·        Συμφωνεί μαζί του στο γένος, τον αριθμό και την πτώση.

·        Δεν έχει ποτέ άρθρο (συχνά έχει το προσδιοριζόμενο από αυτόν).

π.χ.  βαθύς ο πλουτος

·        Ως κατηγορηματικοί προσδιορισμοί μπορούν να λειτουργήσουν:

Ø Επίθετα (βλ. παραπάνω παραδείγματα).

v Τα επίθετα πᾶς, ἅπας, ὅλος, ἄκρος, μέσος, ἔσχατος, μόνος, ἕκαστος όταν απαντώνται χωρίς άρθρο.

π.χ.  Πασαν έβλαπτεν την πόλιν.

        απας ο των ανθρώπων βίος

        μόνος ο παις

Ø Επιθετικές μετοχές.

π.χ.  Ειχον τας ασπίδας εκκεκαλυμμένας.

ΑΣΚΗΣΗ
Να αναγνωριστούν συντακτικά οι σημειωμένοι όροι:

Τῇ πρώτῃ ἡμέρᾳ ἀφίκοντο ἐπὶ τὸν ποταμὸν.

Ἐὰν νῦν τὴν ψῆφον δικαίαν θῆσθε, τὴν δόξαν ἀθάνατον καταλήψεσθε.

Ἐνταύθα ἀφικνεῖται Ἐπύαξα ἡ Συέννεσιος γυνή.

Κῦρος ἔχων ψηλὴν τὴν κεφαλὴν εἰς τὴν μάχην καθίστατο.

Ἐξελαύνει εἰς Ἰκόνιον τῆς Φρυγίας, πόλιν ἐσχάτην.

Τὸν δ’ αὖ ξύναιμον τοῦδε, Πολυνείκη λέγω.

Πάντες οἱ ἄνδρες ἀπῆλθον.

Οἱ Ἕλληνες ἀπέπεμψαν τὸν ἡγεμόνα δῶρα δόντες, ἵππον καὶ φιάλην ἀργυρᾶν.